Những hiểm họa về IoT và tác động đến an ninh mạng

Iot (internet of things) đang ngày càng phát triển và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại. Từ các thiết bị gia đình thông minh như camera giám sát, đèn chiếu sáng tự động, đến hệ thống quản lý công nghiệp và thành phố thông minh, IoT mang lại nhiều lợi ích to lớn. 

Tuy nhiên, bên cạnh những tiện ích, công nghệ này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ bảo mật nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cá nhân, doanh nghiệp và thậm chí cả an ninh quốc gia. Dưới đây là những hiểm họa lớn nhất mà iot có thể mang lại.

Nguy cơ mất an toàn dữ liệu

Một trong những rủi ro lớn nhất của IoT là nguy cơ mất an toàn dữ liệu. Các thiết bị IoT thu thập và truyền tải một lượng lớn thông tin, bao gồm dữ liệu cá nhân, thông tin tài chính và thậm chí cả dữ liệu nhạy cảm của doanh nghiệp. Nếu hệ thống bảo mật không đủ mạnh, tin tặc có thể xâm nhập và đánh cắp dữ liệu, gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Theo thống kê của công ty an ninh mạng kaspersky, số lượng cuộc tấn công vào thiết bị iot đã tăng hơn 100% chỉ trong vòng một năm. Điều này cho thấy các thiết bị kết nối internet đang trở thành mục tiêu hàng đầu của tội phạm mạng.

Dễ bị tấn công bởi hacker

Nhiều thiết bị IoT không được trang bị cơ chế bảo mật mạnh mẽ, khiến chúng dễ bị hacker khai thác. Một số thiết bị vẫn sử dụng mật khẩu mặc định từ nhà sản xuất, hoặc không có khả năng cập nhật phần mềm bảo mật thường xuyên. Hacker có thể tấn công và kiểm soát thiết bị, từ đó xâm nhập vào hệ thống lớn hơn hoặc thực hiện các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (ddos).

Một ví dụ điển hình là cuộc tấn công mạng mirai botnet năm 2016, khi hàng trăm nghìn thiết bị IoT bị nhiễm mã độc và bị điều khiển để tấn công hàng loạt website lớn trên toàn cầu, khiến internet tại nhiều khu vực bị tê liệt.

Ảnh hưởng đến quyền riêng tư

Iot có thể thu thập dữ liệu từ người dùng mà họ không hề hay biết. Nhiều thiết bị như loa thông minh, camera giám sát hoặc điện thoại thông minh có thể ghi âm, quay video và lưu trữ thông tin mà không có sự đồng ý rõ ràng của người dùng. Điều này đặt ra mối lo ngại về quyền riêng tư và khả năng lạm dụng dữ liệu.

Một nghiên cứu của tổ chức privacy international cho thấy nhiều thiết bị IoT gửi dữ liệu người dùng đến bên thứ ba mà không có sự thông báo rõ ràng. Điều này khiến người dùng không kiểm soát được thông tin cá nhân của mình và có nguy cơ bị theo dõi mà không hề hay biết.

Rủi ro trong lĩnh vực công nghiệp và y tế

Trong các hệ thống công nghiệp và y tế, IoT đóng vai trò quan trọng trong việc tự động hóa và quản lý từ xa. Tuy nhiên, nếu các hệ thống này bị tấn công, hậu quả có thể rất nghiêm trọng. Một cuộc tấn công vào hệ thống quản lý năng lượng có thể gây mất điện diện rộng, hoặc một cuộc tấn công vào thiết bị y tế thông minh có thể đe dọa tính mạng bệnh nhân.

Năm 2020, cục điều tra liên bang mỹ (FBI) đã cảnh báo về nguy cơ các bệnh viện bị tấn công mạng thông qua các thiết bị y tế kết nối internet. Nếu hacker kiểm soát được các thiết bị này, họ có thể làm gián đoạn hoạt động của bệnh viện, gây nguy hiểm cho bệnh nhân.

Thiếu tiêu chuẩn bảo mật chung

Một vấn đề lớn khác của IoT là sự thiếu thống nhất về tiêu chuẩn bảo mật. Hiện nay, mỗi nhà sản xuất có một cách tiếp cận riêng trong việc bảo vệ thiết bị, dẫn đến sự chênh lệch về mức độ an toàn. Một số thiết bị có khả năng mã hóa dữ liệu mạnh, trong khi nhiều thiết bị khác lại không có bất kỳ biện pháp bảo vệ nào.

Sự thiếu tiêu chuẩn bảo mật chung khiến các tổ chức và cá nhân gặp khó khăn trong việc bảo vệ hệ thống IoT của mình. Một nghiên cứu của gartner dự đoán rằng đến năm 2025, hơn 75% các cuộc tấn công an ninh mạng sẽ liên quan đến thiết bị IoT, cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề này.

Giải pháp giảm thiểu rủi ro từ IoT

Để giảm thiểu những hiểm họa từ IoT, người dùng và doanh nghiệp cần thực hiện một số biện pháp sau:

• Thay đổi mật khẩu mặc định: Người dùng nên thay đổi mật khẩu mặc định của thiết bị iot ngay sau khi mua và sử dụng mật khẩu mạnh để giảm nguy cơ bị tấn công.
• Cập nhật phần mềm thường xuyên: Các nhà sản xuất thường xuyên phát hành bản cập nhật để khắc phục lỗ hổng bảo mật. Việc cập nhật kịp thời giúp bảo vệ thiết bị khỏi các cuộc tấn công mới.
• Sử dụng mạng riêng biệt cho IoT: Tách riêng mạng của thiết bị IoT với mạng chính giúp giảm nguy cơ lây lan mã độc khi một thiết bị bị tấn công.
• Tắt tính năng không cần thiết: Nếu không cần sử dụng một số chức năng như ghi âm, định vị hoặc truy cập từ xa, người dùng nên tắt chúng để giảm rủi ro bị khai thác.
• Mua thiết bị từ các nhà sản xuất uy tín: Các sản phẩm từ thương hiệu đáng tin cậy thường có hệ thống bảo mật tốt hơn và được hỗ trợ cập nhật lâu dài.

Kết luận

Iot mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đi kèm với nhiều nguy cơ nghiêm trọng. Từ việc mất an toàn dữ liệu, bị hacker tấn công, đến ảnh hưởng quyền riêng tư và an ninh công nghiệp, các thiết bị IoT đang trở thành mục tiêu hấp dẫn của tội phạm mạng. Để bảo vệ bản thân và hệ thống của mình, người dùng cần nâng cao nhận thức về an ninh mạng và áp dụng các biện pháp bảo mật phù hợp.